Στρατηγικές για την ενίσχυση της προσοχής και της συγκέντρωσης

 Εισαγωγή

Λιγότερα/περισσότερα...
«Η προσοχή και η συγκέντρωση είναι εξίσου σημαντικές για τις σωματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις. Ένα άτομο έχει δύο τύπους προσοχής, την ενεργητική και την παθητική.

Η ενεργητική προσοχή είναι μια εθελοντική διαδικασία αυξημένης εγρήγορσης, συγκέντρωσης, ενδιαφέροντος και αναγκών ενός ατόμου. Η περιέργεια και η πείνα είναι τα διεγερτικά για την ενεργό προσοχή. Η παθητική προσοχή μπορούμε να πούμε ότι είναι μια ακούσια γνωστική διαδικασία η οποία εύκολα επηρεάζεται από τυχόν εξωτερικά ερεθίσματα» (Lamba κ.ά. 2014)

Σύμφωνα με τον ανωτέρω ορισμό, η ενεργητική προσοχή θα πρέπει να «επιβάλλεται» προκειμένου να ωθούνται οι μαθητές στη συγκέντρωση και να επεκτείνεται η ικανότητά τους για εστίαση.

Παρακάτω περιγράφονται μερικοί τρόποι που θεωρούνται ότι προωθούν αυτή τη διαδικασία:

  • Η σωματική δραστηριότητα πριν και ανάμεσα στα μαθήματα βοηθά τους μαθητές να απελευθερώνουν τη φυσική τους ενέργεια και να επικεντρώνονται για περισσότερη ώρα στις εργασίες τους.
  • Τα «διαλείμματα προσοχής» αυξάνουν την ευαισθητοποίηση των μαθητών για τη συγκέντρωσή τους. Πρέπει να εξηγηθεί και να καταδειχτεί στους μαθητές, τι σημαίνει προσοχή και πώς εκφράζεται. Το να έχουν τακτικά διαλείμματα μπορεί να δοκιμαστεί σε μη κρίσιμες χρονικές περιόδους.
  • Μικρότερες χρονικές περίοδοι, αν οι μαθητές δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους στην ώρα τους. Το να τίθενται ερωτήσεις, αυτό μπορεί να ενισχύσει την προσοχή των μαθητών κατά τις παραδόσεις.
  • Απομάκρυνση εικόνων και ερεθισμάτων που φαίνονται να αποσπούν την προσοχή των μαθητών.
  • Τα παιχνίδια μνήμης απαιτούν την συγκέντρωση και την εστίαση των μαθητών. Το να παίζουν τα παιδιά τέτοια παιχνίδια κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αλλά και στον ελεύθερο χρόνο, μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα συγκέντρωση τους.
  • Η αξιολόγηση (και η αλλαγή) του επιπέδου δυσκολίας των εργασιών των μαθητών μειώνει την απογοήτευση τους σχετικά με τις εργασίες. Αν ένας μαθητής δυσκολεύεται με μία εργασία, μπορεί να είναι χρήσιμο να της/του ζητήσετε να αξιολογήσει το επίπεδο δυσκολίας της με βάση μία κλίμακα. Αν το επίπεδο εκτιμηθεί ως υψηλό, η εργασία μπορεί να τροποποιηθεί.
  • Το «σπάσιμο» των εργασιών σε μικρότερα κομμάτια βοηθά τους μαθητές με μικρότερη ικανότητα συγκέντρωσης να τις ολοκληρώσουν επιτυχώς.

Επίσης, ο τρόπος με τον οποίο είναι χωροταξικά οργανωμένη μια αίθουσα, επιδρά στο αίσθημα άνεσης των μαθητών και γενικά στη διαδικασία μάθησης. Τα εξής χρειάζεται για παράδειγμα να ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση της αίθουσας:

  • Κατά τον σχεδιασμό της διαμόρφωσης της αίθουσας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι δυνητικοί κίνδυνοι και η ασφαλής φύλαξη όλων των αντικειμένων που θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο ασφάλειας για τα παιδιά. Μπορεί να είναι χρήσιμο να προσπαθήσετε να δείτε τον χώρο από την οπτική ενός παιδιού όσον αφορά το ύψος και την άνεση των επίπλων.
  • Εκτός από διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τα παιδιά έχουν συγκεκριμένες συναισθηματικές ανάγκες. Το μαθησιακό περιβάλλον μπορεί να έχει αντίκτυπο σε αυτά. Εάν οι μαθητές αισθάνονται άνετα στο δωμάτιο, θα είναι ευκολότερο για αυτούς να εστιάσουν και να συγκεντρωθούν.
  • Η θετική επίδραση του μαθησιακού περιβάλλοντος μπορεί να ενισχυθεί αν η προσωπική συμβολή των μαθητών είναι ορατή στην τάξη. Για παράδειγμα, μπορούν να παρουσιάζονται τα έργα ή οι ζωγραφιές τους. Μπορούν, για παράδειγμα, να κληθούν να συμμετάσχουν ενεργά στη διακόσμηση και την οργάνωση της αίθουσας.
  • Θα πρέπει να υπάρχει αρκετός χώρος για να μετακινούνται οι μαθητές μέσα στην αίθουσα, για να έχουν πρόσβαση σε όλες τις περιοχές και τα υλικά που χρειάζονται για τη μάθησή τους.
  • Η αίθουσα διαμορφώνεται ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας. Η αίθουσα χρειάζεται να προετοιμάζεται με τον κατάλληλο τρόπο για τις τακτικές δραστηριότητες, τις ατομικές ή ομαδικές εργασιακές δραστηριότητες. Αν και οι τακτικές εργασίες γραφής μπορεί να απαιτούν μια διάταξη των θρανίων σε σειρές, οι ομαδικές εργασιακές δραστηριότητες θα μπορούσαν να οργανωθούν καλύτερα αν υπάρχουν ξεχωριστές ομάδες θρανίων απλωμένων μέσα στην τάξη. Επιπλέον, η αίθουσα μπορεί να έχει διαφορετικές περιοχές προετοιμασμένες για διαφορετικές δραστηριότητες και εργασίες, δηλαδή όταν οι μαθητές εργάζονται πάνω σε συγκεκριμένα σχέδια μπορεί να χρειάζονται ξεχωριστό και περισσότερο χώρο από ό, τι όταν ολοκληρώνουν γραπτές ασκήσεις.
  • Τα υλικά που θα χρησιμοποιούνται πιο συχνά από τα άλλα, καλό είναι να τοποθετούνται κάπου όπου εσείς και οι μαθητές σας θα έχετε εύκολη πρόσβαση. Δείτε τον διαθέσιμο χώρο μέσα στην αίθουσα και επιλέξτε μια λύση αποθήκευσης που λειτουργεί για όλους.
  • Μια ιδέα για την προώθηση της ανάγνωσης είναι η παροχή μιας περιοχής ή γωνίας μέσα στην αίθουσα που θα λειτουργεί ως βιβλιοθήκη. Θα πρέπει να γεμίσει με υλικό που είναι κατάλληλο για την ηλικία και την ικανότητα ανάγνωσης των μαθητών. Η περιοχή της βιβλιοθήκης χρειάζεται να σχεδιαστεί προσεκτικά και να λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως περιορισμοί του προϋπολογισμού, ο διαθέσιμος χώρος και τα έπιπλα που απαιτούνται.
  • Δημιουργία περιοχών μάθησης: Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, διαφορετικές περιοχές μέσα στην αίθουσα μπορούν να οργανωθούν και να προορίζονται για διαφορετικές δραστηριότητες.

Είναι σημαντικό οι εκπαιδευτικοί να είναι σαφείς σχετικά με τους στόχους και τι είναι αυτό που θα πετύχουν οι μαθητές με τη χρήση αυτής της περιοχής. Επιπλέον, είναι σημαντικό να επιβεβαιωθεί ότι οι μαθητές λαμβάνουν υποστήριξη όταν τη χρειάζονται. Θα πρέπει να υπάρχει εύκολη είσοδος και έξοδος προς αυτές τις περιοχές (αν είναι έξω από την αίθουσα) για τους μαθητές, έτσι ώστε να είναι επίσης υπό την επίβλεψή σας.

 Δραστηριότητα

Λιγότερα/περισσότερα...

Τίτλος: Ενίσχυση της προσοχής

Στόχος: Προώθηση της χρήσης μεθόδων για την αύξηση της συγκέντρωσης

Οδηγίες: Επιλέξτε από τα περιεχόμενα «Στρατηγικές για την ενίσχυση της προσοχής και της συγκέντρωσης» που μάθατε πριν, τουλάχιστον τρία από τα αναφερθέντα σημεία, τα οποία θεωρείτε χρήσιμα για την ενίσχυση της προσοχής των μαθητών σας, ώστε να είναι πιο συγκεντρωμένοι στη διάρκεια των μαθημάτων. Με βάση τις προσεγγίσεις που επιλέξατε, δημιουργείστε συγκεκριμένες δραστηριότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην τάξη σας. Ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών σας, σχεδιάστε μία που θα μπορούσε να εφαρμοστεί κάθε μέρα, μία που θα εφαρμόζεται σε εβδομαδιαία βάση και μία που θα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, εάν είναι αναγκαίο ή σκόπιμο.

Για παράδειγμα:

Εάν τάξη σας είναι πολύ «ζωντανή» και δραστήρια, αλλά η προσοχή της αποσπάται εύκολα από το θόρυβο, οι μαθητές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια καθημερινή σωματική άσκηση το πρωί. Μία φορά την εβδομάδα, θα μπορούσε να εφαρμόζεται μία ώρα ανάγνωσης όπου κάθε μαθητής βρίσκει για τον εαυτό του μια άνετη θέση στην τάξη και διαβάζει μόνος του χωρίς να μιλάει για 30 λεπτά. Αν υπάρχει ένα έργο/ομαδική εργασία και οι μαθητές προφανώς ήδη τείνουν να χάσουν την εστίαση, το έργο μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη. Μετά το πρώτο μέρος της ομαδικής εργασίας, η εργασία ολοκληρώνεται ατομικά ή μαζί με το δάσκαλο.
Προσπαθήστε να εφαρμόζετε τις πρακτικές συγκέντρωσης που σχεδιάσατε καθημερινά/εβδομαδιαία/εάν είναι αναγκαίο ή σκόπιμο. Συνεχίστε τις πρακτικές για τουλάχιστον έναν μήνα. Σημειώστε τις παρατηρήσεις σας σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων στους μαθητές σας κάθε φορά που τις εφαρμόσατε. Με βάση τις παρατηρήσεις σας, αλλάξτε τις δραστηριότητες ή αναπτύξτε τις περαιτέρω, ώστε να ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες των μαθητών.

Υλικά: Χαρτί, στυλό

 Μελέτη Περίπτωσης

Λιγότερα/περισσότερα...

Το πρόγραμμα σπουδών της δευτέρας δημοτικού σχολείου περιλαμβάνει τα μαθηματικά ως το πρώτο μάθημα μετά από ένα μεγαλύτερο διάλειμμα την Παρασκευή. Είναι γενικά πολύ δύσκολο να κάνετε τους μαθητές να μπουν μέσα στην αίθουσα μετά από ένα μεγαλύτερο διάλειμμα, αλλά κυρίως κατά τις ημέρες αυτές. Όταν καθίσταται επιτέλους δυνατό να είναι όλοι οι μαθητές μέσα στην αίθουσα, η ατμόσφαιρα χαρακτηρίζεται από έλλειψη συγκέντρωσης και αντικίνητρα. Ο δάσκαλος ήδη μίλησε στον διευθυντή, ο οποίος προσπάθησε να αλλάξει το πρόγραμμα και άλλαξε το μάθημα, αλλά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Οι μαθητές δεν διαταράσσουν προφανώς το μάθημα, αλλά φαίνεται να απουσιάζουν πνευματικά και είναι δύσκολο να ενεργοποιηθούν ώστε να συμμετάσχουν στην τάξη.

  • Ποιο φαίνεται να είναι το κύριο εμπόδιο για τη συγκέντρωση αυτής της τάξης;
  • Πώς θα μπορούσε να ξεπεραστεί;
  • Τι μεθόδους θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός για να αυξήσει τη συγκέντρωση των μαθητών;
  • Παρά το γεγονός ότι η αλλαγή του θέματος δεν έκανε τη διαφορά, θα ήταν καλύτερο να έχουμε ένα άλλο θέμα στο πρώτο μάθημα μετά το διάλειμμα, την Παρασκευή; Γιατί/γιατί όχι;