Πρόκειται για την ακρόαση, όχι μόνο με τα αυτιά μας ή με το μυαλό μας, αλλά με όλη μας την ύπαρξη. Συνήθως προτρέχουμε και αναλύουμε τι ακούμε και προσπαθούμε να διορθώσουμε την κατάσταση, αυτή η συμπεριφορά μας εμποδίζει από το να είμαστε παρόντες στα συναισθήματα και τις ανάγκες του ατόμου απέναντί μας.

«Δίνουμε στους άλλους το χώρο και το χρόνο που χρειάζονται για να εκφραστούν πλήρως και να αισθανθούν εν τέλει ότι τους κατανοούμε» (Marshall Rosenberg).

Η ενσυναίσθηση είναι πολύ σημαντική για να βοηθήσουμε τους άλλους να αναπτύξουν καλύτερα τις δυνατότητές τους. Ο Carl Rogers εξηγεί έναν τρόπο να βοηθούμε τους άλλους, δημιουργώντας μια σχέση όπου ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει συστηματικά θετικές συμπεριφορές και ενσυναίσθηση.

Αυτό βοηθά τους μαθητές να αποδεχθούν και να αναγνωρίσουν τα δικά τους συναισθήματα, παρορμήσεις και επιθυμίες. Ως εκ τούτου, ο μαθητής μπορεί να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του και μπορεί να δεχθεί και να παραμείνει πιστός στον εαυτό του, κάτι που σημαίνει να είναι αυθεντικός, συνεπής και διεκδικητικός.

Αυτό-ενσυναίσθηση

Μείνετε συνδεδεμένοι με το τι συμβαίνει σε σας.
Στρέψτε την προσοχή σας στις ανάγκες και τις αξίες σας.
Μείνετε συνδεδεμένοι με την εσωτερική φωνή σας, ακόμα και όταν έχετε την τάση να αποφεύγετε ή να σας αποσπάται η προσοχή.

Μπορείτε να πείτε στον εαυτό σας:
«Μ’ αρέσει όταν λαμβάνω/αισθάνομαι/νιώθω ………………………………»
(Συμπληρώστε το κενό με μία ανάγκη/αξία σας).
π.χ.
«Μ ‘αρέσει όταν νιώθω ότι με κατανοούν»

Προσπαθήστε να μην καθορίσετε ή να αναφέρετε την πηγή για τις ανάγκες σας, όπως «Μ’ αρέσει όταν παίρνω κατανόηση από τον σύζυγό μου»

Προσωπικός στόχος:
Να θυμάμαι τις ανάγκες και τις αξίες μου, έτσι ώστε να είμαι σε θέση να ανταποκριθώ σε αυτό που θέλω και χρειάζομαι, αντί να αντιδρώ σε αυτό που δεν θέλω ή δεν χρειάζομαι.
(Π.χ. Αν η ανάγκη σας είναι να ακουστείτε, μπορείτε να ζητήσετε από το άλλο πρόσωπο να σας ακούσει χωρίς διακοπή, αντί να του φωνάζετε επειδή δεν σας άκουσε)

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Το νιώθει κανείς πως τον ακούν, είναι μια μοναδική εμπειρία. Πολύ λίγοι άνθρωποι ακούν στην πραγματικότητα αυτό που ο διπλανός τους έχει να τους πει. Η ακρόαση είναι μια δεξιότητα που ο καθένας μπορεί να μάθει και να αναπτύξει. Συνήθως το επίπεδο που χρησιμοποιούμε για ακρόαση είναι επιφανειακό. Συνήθως εστιάζουμε στις λέξεις, σε ό,τι είπαμε και ό,τι είπε ο άλλος. Άλλες φορές αποσυνδεόμαστε από τη συνομιλία και σκεφτόμαστε τι πρόκειται να πούμε στη συνέχεια, είτε για να λύσουμε το πρόβλημα ή να φροντίσουμε τα συναισθήματα του ατόμου δίπλα μας.
Αυτό δεν είναι ενεργητική ακρόαση.

Η ακρόαση σε ένα βαθύ και ουσιαστικό επίπεδο απαιτεί την ελαχιστοποίηση της αξιολόγησης και της κριτικής του τι ακούμε.

Η ακρόαση απαιτεί ενημερότητα.

Ακούμε όχι μόνο με τα αυτιά μας, αλλά και με το υπόλοιπο των αισθήσεών μας. Λαμβάνουμε πληροφορίες μέσω πολλαπλών καναλιών, όπως εικόνες, συναισθήματα, ενέργειες, και διαίσθηση. Παρατηρούμε την αναπνοή του άλλου, όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, τον ρυθμό, τη διαμόρφωση, τον τόνο της φωνής. Δια ζώσης, μπορούμε να παρατηρήσουμε τη γλώσσα του σώματος. Δεν ακούμε μόνο το πρόσωπο αλλά και όλα όσα συμβαίνουν γύρω απ’ τη συνομιλία μας. Στο περιβάλλον που μας περιβάλλει. Αυτό προϋποθέτει επίγνωση του τι ακούμε.

Μετά από αυτό και έχοντας επίγνωση του τι ακούμε, μπορούμε να αποφασίσουμε και να ενεργήσουμε για το πώς θα ανταποκριθούμε και πώς πρόκειται να κάνουμε καλή χρήση της ενημερότητάς μας. Επομένως, η ακρόαση περιλαμβάνει δράση και δεν είναι μια παθητική συμπεριφορά ακοής όπως συνηθίζουμε να τη θεωρούμε.

Το πιο βαθύ επίπεδο ακρόασης περιγράφεται συχνά ως «περιβαλλοντική ακρόαση». Οι ερμηνευτές όπως ηθοποιοί, μουσικοί, εκπαιδευτές, εξασκούν την ικανότητά τους να «διαβάζουν» ένα δωμάτιο και να παρακολουθούν τις αλλαγές που συμβαίνουν ως απάντηση σε αυτό που κάνουν. Αυτοί οι άνθρωποι μαθαίνουν να ακούν τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, να διαβάζουν τις επιπτώσεις τους στους ανθρώπους και να προσαρμόζουν ανάλογα τη συμπεριφορά τους.

Η ενεργητική ακρόαση σημαίνει να είμαστε παρόντες.

Παρόντες με όλες τις αισθήσεις μας για το πρόσωπο που μας μιλάει.

Όταν οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι πραγματικά ακούγονται, τότε ανοίγονται, αισθάνονται ασφαλείς, εμπιστεύονται, γίνονται παρόντες.

Εκείνο είναι το σημείο όπου οι άνθρωποι συναντιούνται και η επικοινωνία ξεκινά!

Στόχος: Να εξοικειωθείτε με την ενσυναισθητική επικοινωνία και να εξασκήσετε την δεξιότητα ενσυναίσθησης σε διαφορετικές καταστάσεις.

Περιεχόμενα: Σκίτσα και Ερωτήσεις.

Υλικά: Σκίτσα και πιθανόν δικό σας στυλό και σημειωματάριο.

Παρακαλείστε να προβληματιστείτε σχετικά με τις ακόλουθες καταστάσεις και να απαντήσετε κάθε φορά στις αντίστοιχες ερωτήσεις.
Πάρτε το χρόνο να συλλογιστείτε σχετικά με τις δεδομένες καταστάσεις.

Σκίτσο 1

• Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν κοιτάτε αυτό το σκίτσο;
• Πώς αισθάνεστε;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο γονέας;
• Ποια είναι η γνώμη σας για το τι αισθάνεται ο εκπαιδευτικός;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο μαθητής;
• Πώς θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός να χειριστεί τη συγκεκριμένη κατάσταση;

Σκίτσο 2

• Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν κοιτάτε αυτό το σκίτσο;
• Πώς αισθάνεστε;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο μαθητής Α;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο μαθητής Β;
• Πώς θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός να χειριστεί τη συγκεκριμένη κατάσταση;

Σκίτσο 3

• Ποιες είναι οι σκέψεις σας όταν κοιτάτε αυτό το σκίτσο;
• Πώς αισθάνεστε;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο εκπαιδευτικός Α;
• Πώς νομίζετε ότι αισθάνεται ο εκπαιδευτικός Β;
• Πώς θα μπορούσε ο εκπαιδευτικός Α να χειριστεί τη συγκεκριμένη κατάσταση;

Ένας μαθητής της πρώτης τάξης είναι μέσα στην αίθουσα και πηδάει πάνω στο θρανίο. Ο Παύλος ο εκπαιδευτικός μπαίνει στην αίθουσα αφού χτυπά το κουδούνι. Ο μαθητής συνεχίζει να είναι πάνω στο θρανίο του, ρίχνοντας κάτω πράγματα δικά του και των συμμαθητών του. Οι άλλοι μαθητές διαμαρτύρονται για τη συμπεριφορά του, γιατί έχει σπάσει πολλά δικά τους προσωπικά αντικείμενα. Υπάρχει πολύς θόρυβος και φωνές. Ο Παύλος στέκεται στη μέση της τάξης και ο ίδιος φαίνεται διχασμένος ανάμεσα σε διαφορετικά συναισθήματα. Ο Παύλος είχε αρχικά αισθανθεί θυμό και απογοήτευση όταν αντιμετώπισε τον ανυπάκουο μαθητή, αλλά την ίδια στιγμή ένιωσε ένοχος επειδή δυσκολευόταν να κάνει τον μικρό μαθητή να τον ακούσει και να συμμορφωθεί με τους κανόνες στην τάξη. Ο Παύλος άρχισε να φωνάζει σε αυτόν και του ζήτησε να καθίσει κάτω και να είναι ήσυχος. Ο μαθητής συνέχισε να φωνάζει και αυτή τη φορά ακόμα πιο δυνατά. Ο Παύλος σκεφτόταν ότι ο μαθητής μπορεί να θέλει να εκφράσει κάποιες ανάγκες που έχει οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν στο πλαίσιο της τάξης.

Έτσι, ο Παύλος πλησίασε το μικρό μαθητή και του ζήτησε ευγενικά να καθίσει κάτω. Ο Παύλος του πρότεινε να συζητήσουν στο επόμενο διάλειμμα τους λόγους για τους οποίους συμπεριφερόταν με αυτόν τον τρόπο.

Ερωτήσεις για προβληματισμό:

• Με ποιον τρόπο θα βοηθήσει η ενεργητική ακρόαση τον Παύλο στην εν λόγω συζήτηση με το μαθητή του;
• Υπάρχουν και άλλα συναισθήματα που μπορεί να έχει ο Παύλος και γιατί;
• Τι ανάγκες μπορούσε ενδεχομένως να έχει ο μαθητής οι οποίες τον κάνουν να αδυνατεί να εκφραστεί με αποτελεσματικό τρόπο;