Διαμόρφωση βασικών κανόνων τάξης

 Εισαγωγή

Λιγότερα/περισσότερα...
Η θέσπιση βασικών κανόνων περιλαμβάνει τον ορισμό των προσδοκιών των εμπλεκομένων, τη σαφή διατύπωση των κανόνων καθώς και των συνεπειών σε περίπτωση που αυτοί οι κανόνες προβλεφθούν. Ο σαφής ορισμός των κανόνων και των συνεπειών, ελαχιστοποιεί την ανάγκη για διορθωτικά μέτρα, που αυτά ουσιαστικά αποτελούν την πραγματική εφαρμογή των συνεπειών. Οι κανόνες της τάξης, είναι κανόνες συμπεριφοράς, οι οποίοι εφαρμόζονται σε κάθε κατάσταση. Θα πρέπει να διαφοροποιηθούν από τις διαδικασίες, οι οποίες εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης δραστηριότητας. Για παράδειγμα, ο βασικός κανόνας του «σηκώνω το χέρι» για την επικοινωνία στην τάξη μπορεί να οδηγήσει σε παρανόηση του ποια συμπεριφορά είναι αναμενόμενη σε δραστηριότητες ομαδικής εργασίας ή συζητήσεις όλης της τάξης.

Το να καταστήσετε σαφές στους μαθητές, τι είδους συμπεριφορά είναι αναμενόμενη σε συγκεκριμένες δραστηριότητες, μπορεί να ξεκαθαρίσει παρεξηγήσεις. Για έναν σαφή και ολοκληρωμένο ορισμό κανόνων στην τάξη, συνιστάται να κάνετε μια θετική διατύπωση του σχετικού κανόνα αντί για μια απαγόρευση και να περιορίσετε τον αριθμό των κανόνων, προκειμένου να διευκολύνετε τους μαθητές να τους κρατήσουν στο μυαλό.
Οι κανόνες θα πρέπει να εισάγονται στους μαθητές με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία τους, έτσι ώστε να είναι κατανοητοί για τους ίδιους και ρεαλιστική η τήρησή τους. Οι κανόνες θα πρέπει να είναι δίκαιοι και ανοιχτοί προς συζήτηση. Η συμμετοχή στον καθορισμό των προσδοκιών μπορεί να αυξήσει τη θέληση των μαθητών να τις τηρήσουν. Για παράδειγμα, αν οι μαθητές καλούνται να εξηγήσουν τη διαφορά μεταξύ μιας αποτελεσματικής και μιας αναποτελεσματικής τάξης, οι απαντήσεις τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση των βασικών κανόνων. Οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν ως πρότυπο για την πραγμάτωση αυτού του συνόλου κοινών αρχών στην καθημερινή πρακτική, για παράδειγμα, με το να έρχονται πάντα προετοιμασμένοι στα μαθήματα και να επιστρέφουν τις γραπτές εργασίες στην ώρα τους. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί μπορούν επίσης να εξετάσουν τι είδους ατμόσφαιρα και μαθησιακό περιβάλλον θέλουν να δημιουργήσουν. Οι κανόνες αντανακλούν αυτές τις αρχικές σκέψεις.

Ο προσδιορισμός των συνεπειών απαιτεί οι μαθητές να έχουν μια σαφή εικόνα του ποια κατάσταση προκύπτει αν δεν τηρήσουν τους κανόνες, πριν προκύψει αυτή η κατάσταση. Για τον σκοπό αυτό, θεωρείται χρήσιμη η προώθηση της κατανόησης των μαθητών, αναφορικά με τη σχέσης αιτίας και αποτελέσματος των κανόνων και των συνεπειών και ότι επιδρούν σε αυτό, επιλέγοντας το πώς συμπεριφέρονται. Με τον τρόπο αυτό, οι μαθητές υποστηρίζονται στην ανάπτυξη της αυτο-πειθαρχίας.

Οι συνέπειες είναι αποτελεσματικές, αν κάνουν νόημα για τους μαθητές. Επιπλέον, ο βαθμός τους θα πρέπει να αυξηθεί σταδιακά, ώστε να δοθεί στους μαθητές επαρκής προειδοποίηση πριν ακολουθήσει μια σοβαρή τιμωρία. Ωστόσο, ο σεβασμός προς την αξιοπρέπεια των μαθητών πρέπει να διατηρείται όλη την ώρα.

Το είδος των συνεπειών που οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν να εφαρμόσουν, συνδέεται με το στυλ διδασκαλίας τους, τους κανόνες που έχουν θέσει και θα πρέπει να είναι συνεπείς με την κατανόηση αυτών των κανόνων από τους μαθητές. Για παράδειγμα, αν θα πρέπει να προωθηθεί η συζήτηση στην τάξη και υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για την επικοινωνία κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχει όλη η τάξη, οι μαθητές που φωνάζουν, δεν μπορούν να τιμωρηθούν με το καθίσουν μακριά από τους άλλους και να μείνουν σιωπηλοί.

Προκειμένου να επιτευχθεί η αυτοπειθαρχία των μαθητών, κρίνεται χρήσιμο να τους δείξετε πού ακριβώς βρίσκονται στην ιεραρχία των συνεπειών. Θεωρείται δεδομένο ότι οι μαθητές είναι περισσότερο δεσμευμένοι να ακολουθήσουν τους κανόνες και να ελέγχουν τον εαυτό τους, όταν η πρόοδος στη συμπεριφορά τους είναι εμφανής για αυτούς και μπορεί να εντοπιστεί. Οι προσδοκίες σχετικά με τις επιθυμητές συμπεριφορές, είναι πιο αποτελεσματικές εάν καθοριστούν στην αρχή του έτους και αναθεωρούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Ο ερευνητής εκπαίδευσης Robert Marzano συνιστά να ξεκινά αυτή η διαδικασία μέσω συγκρίσεων με καταστάσεις της πραγματικής ζωής. Οι περισσότεροι μαθητές έχουν μια αίσθηση για το τι είδους συμπεριφορά αναμένεται από αυτούς σε διαφορετικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, αναγνωρίζουν ότι ένα ραντεβού με τον γιατρό ακολουθεί διαφορετικούς κανόνες από μια κατάσταση όπου παίζουν με φίλους. Μια συζήτηση για τους κανόνες έξω από το σχολείο είναι μια καλή προετοιμασία για τη συζήτηση των κανόνων στην τάξη.

Επιπλέον, οι κανόνες και οι αρχές έχουν άμεση σχέση με τους μαθησιακούς στόχους. Για παράδειγμα, όταν οι μαθητές ακολουθούν τον κανόνα του να «ακούν όταν κάποιος άλλος μιλάει» ταυτόχρονα τους δίνεται η δυνατότητα να μάθουν ο ένας από τον άλλο. Η ύπαρξη πρακτικών παραδειγμάτων για κάθε κανόνα, βοηθούν στην ενημέρωση των μαθητών αναφορικά με τους στόχους τους και τα οφέλη. Επενδύοντας στην εμπλοκή των μαθητών για την επίτευξη των στόχων όσον αφορά τις επιθυμητές συμπεριφορές ακριβώς όπως και των ακαδημαϊκών τους στόχων, παρακινεί τους μαθητές να τους εκπληρώσουν.

 Δραστηριότητα

Λιγότερα/περισσότερα...
ΒΗΜΑ 1

Τίτλος: Διαμορφώνοντας τους κανόνες της τάξης

Στόχος: Προώθηση αποτελεσματικής μάθησης μέσω του καθορισμού στόχων

Οδηγίες: Σε αυτή τη δραστηριότητα, θα σας ζητηθεί να ακολουθήσετε τα παρακάτω βήματα για να δημιουργήσετε τις κατευθυντήριες γραμμές για τους κανόνες στη τάξη. Σε ένα πρώτο στάδιο, διαβάστε τα παρακάτω σημεία και γράψτε μια σύντομη παράγραφο για κάθε σημείο με τα περιεχόμενα που φαίνονται να είναι σχετικά με τη τάξη σας. Για υποστήριξη/έμπνευση, είστε ελεύθεροι να ερευνήσετε περισσότερο διαδικτυακό υλικό. Όταν έχετε ολοκληρώσει τη δραστηριότητα, η λίστα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο στην τάξη.

Διαμόρφωση κανόνων στην τάξη:

  1. Περιγράψτε τις προσδοκίες εκπαιδευτικού/μαθητών.
  2. Θέστε στόχους για όλη την τάξη.
  3. Ζητήστε από τους μαθητές να ονομάσουν έναν ατομικό στόχο που θα ήθελαν να επιτύχουν το επόμενο έτος.
  4. Θέστε τους βασικούς κανόνες για τη συμπεριφορά στην τάξη (ακρίβεια, σεβασμό για τον άλλον και τα πράγματα του άλλου, σηκώνουμε το χέρι αντί να φωνάζουμε στην τάξη, κ.λπ.).
  5. Εξηγήστε γιατί οι θεσπισμένοι κανόνες είναι αναγκαίοι και χρήσιμοι για την ειρηνική αλληλεπίδραση και την συνεργασία.
  6. Περιγράψτε το πώς θα διευθετείται και θα αξιολογείται η μάθηση.
  7. Δημιουργήστε έναν ανοιχτό χώρο για συζήτηση και σχόλια.
  8. Ρωτήστε τους μαθητές, εάν έχουν οποιαδήποτε επιθυμία για τους κανόνες στην τάξη.
  9. Προσθέστε δικές σας ιδέες…

Υλικά: Χαρτί, στυλό, χαρτί flipchart, μολύβια

ΒΗΜΑ 2

Τίτλος: Αμοιβαία κατανόηση

Στόχος: Θέσπιση λογικών κανόνων που βασίζονται σε κοινή κατανόηση και κοινές αξίες

Οδηγίες: Σε αυτή τη δραστηριότητα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το προϊόν, δηλαδή ο κατάλογος που δημιουργήθηκε στο βήμα 1. Οι κανόνες και οι στόχοι που έχουν δημιουργηθεί στο παρελθόν, μπορούν να παρουσιαστούν στους μαθητές, προκειμένου να γίνουν πιο κατανοητοί για αυτούς. Σχεδιάστε και γράψτε κάτω το πώς θα εξηγούσατε τα οφέλη των κανόνων, συμπεριλαμβανομένου και του πώς κάθε κανόνας συνδέεται με μαθησιακούς στόχους.

Για παράδειγμα, ο κανόνας «ακούμε όταν κάποιος άλλος μιλάει» είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε οι μαθητές να μπορούν να επωφεληθούν ο ένας από τη γνώση του άλλου. Στην τάξη, οι μαθητές μπορούν να συλλέξουν ιδέες για το τι σημαίνει ο κάθε κανόνας για αυτούς και να παρέχουν παραδείγματα για το πώς είναι (ή και δεν είναι) οι κανόνες στην πράξη. Για το σκοπό αυτό, μπορείτε να ζητήσετε από κάποιους μαθητές να εργαστούν εθελοντικά σε ένα σύντομο παιχνίδι ρόλων, σχετικά με το πώς φαίνεται το να ακολουθούμε/να μην ακολουθούμε τους κανόνες και να δεχόμαστε τις συνέπειες.

Γράψτε τους κοινούς και εγκεκριμένους κανόνες που τέθηκαν, σε φύλλα χαρτιού και ζητήστε από τους μαθητές να «υπογράψουν» με ένα μικρό σχέδιο/σύμβολο (λουλούδι, ζώο, πλοίο), το οποίο αντιπροσωπεύει τους ίδιους και τη συμφωνία τους σχετικά με τους κανόνες. Καρφιτσώστε το κάπου στην αίθουσα, όπου να είναι ορατό για όλους.

Υλικά: Χαρτί, στυλό, χαρτί flipchart

 Μελέτη Περίπτωσης

Λιγότερα/περισσότερα...
Ο κ. Παπαδόπουλος είναι δάσκαλος Δημοτικού που θεσπίζει τους κανόνες του «είμαστε ήσυχοι» και «σηκώνουμε τα χέρια» με κάθε νέα τάξη. Συζητά αυτούς και άλλους κανόνες μαζί με τους μαθητές και η προσέγγισή του δούλεψε καλά για πολλά χρόνια. Αλλά στη νέα τάξη του υπάρχει μία μαθήτρια με το όνομα Μαίρη, η οποία φαίνεται να μην είναι σε θέση να εργάζεται αθόρυβα και να σηκώνει το χέρι της όπως οι συμμαθητές της.

Γνωρίζει τους κανόνες και οι βαθμοί της είναι καλοί. Επίσης, η ίδια δεν φαίνεται να ενοχλεί το μάθημα σκόπιμα, αλλά δείχνει την ανάγκη να εκφράσει προφορικά τις σκέψεις της σχετικά με ορισμένα θέματα. Παρ’ όλα αυτά, μερικοί από τους άλλους μαθητές αισθάνονται ήδη να αποσπάται η προσοχή τους από τα σχόλιά της και αρχίζουν να αμφισβητούν τους κανόνες, επειδή ο κ. Smith δεν εφαρμόζει τις προαναφερθείσες συνέπειες σε αυτήν.

Εκείνος διστάζει να την τιμωρήσει επειδή από τη μία πλευρά φοβάται μήπως ανακόψει την περιέργεια της και από την άλλη πλευρά, πιστεύει ότι θα πρέπει και εκείνη επίσης να μάθει να σέβεται τους κανόνες.

Ερωτήσεις για προβληματισμό:

  • Τι υποθέτετε σχετικά με τις ανάγκες της Μαίρης;
  • Πώς θα μπορούσε ο κ. Παπαδόπουλος να αντιδράσει, προκειμένου και να είναι δίκαιος με την τάξη και να σεβαστεί τις ανάγκες της Μαίρης;
  • Πώς μπορεί ο κ. Παπαδόπουλος να σεβαστεί τους κανόνες αλλά την ίδια στιγμή να υποστηρίξει την περιέργεια και το κίνητρο της Μαίρης;
  • Εάν δεν είναι δυνατόν να κρατήσει τους βασικούς κανόνες, με ποιον τρόπο θα πρέπει αυτοί να τροποποιηθούν;