Το σχολείο ως κοινωνική δομή είναι κάτι πολύ περισσότερο από τις φυσικές εγκαταστάσεις και υποδομές και τον ακαδημαϊκό σχεδιασμό. Είναι ως επί το πλείστον οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η εκπαιδευτική διαδικασία και η μάθηση προκύπτουν από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των σχέσεων που έχουν διαμορφωθεί μεταξύ των εμπλεκομένων.

Η Robbins (1995) ορίζει τη δικτύωση στα σχολεία ως: «μια διαδικασία αμοιβαίας εμπιστοσύνης μέσω της οποίας δύο ή περισσότεροι συνάδελφοι συνεργάζονται προκειμένου να διαμορφώσουν και αξιολογήσουν τις τρέχουσες πρακτικές, να διευρύνουν, βελτιώσουν και αποκτήσουν νέες δεξιότητες, να μοιραστούν ιδέες, να διεξάγουν πρακτική έρευνα, να διδάξουν ο ένας τον άλλο ή να αντιμετωπίσουν προβληματικές καταστάσεις στον χώρο εργασίας». Η διαδικασία βελτίωσης των εφαρμοσμένων πρακτικής εκπαίδευσης είναι ένα μέσω που μπορούν να αξιοποιήσουν τα σχολεία ώστε να βελτιώσουν τις δεξιότητες των εκπαιδευτικών. Η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ συναδέλφων, αλλά και η συζήτηση θεμάτων που όλοι αντιμετωπίζουν στον χώρο εργασίας, μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός ισορροπημένου περιβάλλοντος εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί, διευθυντές και ψυχολόγοι θα πρέπει να ενισχύσουν την μεταξύ τους συναναστροφή, έτσι ώστε να χτίσουν το κατάλληλο περιβάλλον στο χώρο εργασίας. Η ανάπτυξη των ατομικών δεξιοτήτων είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που κάθε δάσκαλος ή επαγγελματίας θα αντιμετωπίσει στον τομέα της εκπαίδευσης. Είναι ευρέως γνωστό ότι η συνεργασία και συναναστροφή των ατόμων δεν ευδοκιμεί συνήθως στο σχολικό περιβάλλον, παρά το γεγονός ότι είναι μια διαδικασία που την από κοινού επίτευξη των στόχων. Ως εκ τούτου, καλούμε τους επαγγελματίες να αναπτύξουν δραστηριότητες που ενισχύουν την αμοιβαία αλληλοβοήθεια των εκπαιδευτικών, όπως είναι η στοχευμένη συμβουλευτική, η καθοδήγηση και η ανάπτυξη σχέσεων δικτύωσης, καθώς κρίνονται ως απαραίτητες για την επίτευξη υψηλής ποιότητας προσωπικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων, για την θεμελίωση αμοιβαίας εμπιστοσύνη, και για την εγκαθίδρυση της αυτοπεποίθησης και του σεβασμού.

Οι εκπαιδευτικοί αδυνατούν να χειριστούν τα αρνητικά συναισθήματα που προκύπτουν από την καθημερινή αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων στον χώρο της δουλειάς τους. Ως συνέπεια αυτής της κατάστασης, κυριεύονται από συναισθήματα όπως άγχος και απελπισία και κατ’ επέκταση η εφαρμοσμένη πρακτική τους μένει στάσιμη. Επίσης, τα επίπεδα ανοχής και αντοχής ενός ατόμου μπορούν να μειωθούν λόγω αυτών των δυσκολιών, όπως επίσης και τα επίπεδα ατομικής δέσμευση στο να αντιμετωπίζει κάθε είδους πρόκληση.

Όταν συλλογιζόμαστε γύρω από τον όρο ομαδική εργασία στα σχολεία, είναι σημαντικό να κατανοούμε αντικειμενικά τα προβλήματα και τα άγχη που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι εκπαιδευτικοί μέσα στο εργασιακό τους περιβάλλον. Η δημιουργία ενός δικτύου υποστήριξης εκπαιδευτικών είναι θεμελιώδους σημασίας για την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο για το πώς να αποφεύγονται οι συγκρούσεις, πως να μπορούν να αποκτήσουν μεγαλύτερη κατανόηση των συναισθημάτων του άλλου και πώς να ερμηνεύουν τις διάφορες συμπεριφορές.

Μέσα από την οικοδόμηση συνεργατικών και υποστηρικτικών σχέσεων φιλοδοξούμε να αναπτύξουμε «αυθεντικές σχέσεις», όχι μόνο μεταξύ των καθηγητών αλλά και μεταξύ των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί όταν οι εκπαιδευτικοί δείχνουν θετική στάση προς όλους τους φοιτητές, και όταν συμπεριφέρονται με συνέπεια και δίκαια σε όλους, και με αυτόν τον τρόποοικοδομούν την εμπιστοσύνη του μαθητή. Είναι σημαντικό για τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν στην πράξη ότι η επικοινωνία με τον μαθητή σημαίνει «μιλώ τόσο όσο ακούω» και να διασφαλίσουν ότι αίθουσες διδασκαλίας είναι χώροι όπου οι μαθητές μπορούν να βιώσουν τη διαδικασία μάθησης, χωρίς να βιώνουν τον φόβο ότι θα τιμωρηθούν.

Στρατηγικές μεταξύ εκπαιδευτικών

Υπάρχουν διάφορες διαδικασίες, μέθοδοι και συστήματα που συνθέτουν μια επιτυχημένη συνεργασία μεταξύ και των εκπαιδευτικών. Ωστόσο, κάθε είδους συνεργασία πρέπει να εγκαθιδρύει συμμετρικές διαύλους επικοινωνίας και εμπιστοσύνη από όλα τα μέλη της ομάδας. Αν αυτές οι δύο απαιτήσεις επιτευχθούν, η συνεργασία που θα προκύψει θα βελτιώσει την αποτελεσματική συμμετοχή και τις κοινωνικές σχέσεις, την ποιότητα της κριτικής σκέψης, το ηθικό του προσωπικού και θα οδηγήσει στη μείωση του φόρτου εργασίας. Η διοίκηση των δομών θα πρέπει να συμμετέχει σε όλη τη διαδικασία και όλες τις ομάδες. Οι στρατηγικές που θα αναπτυχθούν δεν θα είναι επιτυχείς χωρίς τη συναίνεση όλων των εταίρων.

• Η προσέγγιση της ομάδας μελέτης

Αυτές οι ομάδες είναι ένα πολύ καλό μέσο για την επαγγελματική εξέλιξη. Τέτοιες ομάδες υποστήριξης δημιουργούνται από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, μέσα στο σχολείο. Αυτές οι ομάδες αναπτύσσονται για να δώσουν στους εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να ανταποκριθούν σε ένα τεράστιο φάσμα αναγκών, συμπεριλαμβανομένων τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των μαθητών. Χαρακτηριστικό της ομάδας είναι ότι δημιουργούνται από μικρές ομάδες συναδέλφων από τον ίδιο χώρο εργασίας, που εργάζονται από κοινού για της επίλυση των ζητημάτων που υποδείχθηκαν από αυτούς. Οι λύσεις προκύπτουν χρησιμοποιώντας τη συνδυασμένη γνώση όλης της ομάδας.

• Συνδιδασκαλία

Συνδιδασκαλία ορίζεται η διαδικασία όπου δυο εκπαιδευτικοί εργάζονται μαζί στην ίδια ομάδα-τάξη. Συνήθως ένας δάσκαλος έχει την κύρια ευθύνη διδασκαλίας, ενώ ο υποστηρικτικός δάσκαλος είναι περισσότερο επικεντρωμένος στη στήριξη της διαφορετικότητας στην τάξη ή στο να βοηθήσει τα άτομα και να παρατηρεί ιδιαίτερες συμπεριφορές. Οι εκπαιδευτικοί, όπως και άλλοι συνάδελφοι, μαθαίνουν από την αλληλεπίδραση τους. Αυτή η συνεργασία αποτελεί ουσιαστικό εργαλείο που επιτρέπει στους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν στοχευόμενες και αξιολογήσιμες πρακτικές. Η συνδιδασκαλία είναι ένας σημαντικός πόρος για να επιτευχθεί η μέγιστη αποτελεσματικότητα στη διδασκαλία.

• Αμοιβαία παρατήρηση

Η μεθοδολογία αυτή συνίσταται στην παρατήρηση άλλου συναδέλφου καθώς παραδίδει ένα μάθημα ή εκτελεί μια δραστηριότητα. Αυτό μπορεί να συμβεί σε αυθόρμητες συνθήκες ή στην τάξη ή μέσω εγγραφής βίντεο. Ο στόχος της παρατήρησης είναι να διερευνήσουμε έναν άλλο τρόπο εργασίας και ταυτόχρονα, να κατανοήσουμε τον δικό μας τρόπο εργασίας μέσα από την οπτική του άλλου επαγγελματία.

Προϋποθέσεις για την προώθηση της συνεργασίας στα σχολεία

(Ainscow& West, 2006)

• Παροχή κινήτρων για αλλαγή και ενθάρρυνση μιας αίσθησης ύπαρξης κοινού σκοπού εντός και μεταξύ των σχολικών κοινοτήτων.
• Ανάπτυξη συλλογικής ευθύνης για τις επιδόσεις όλων των σχολείων εντός μιας ομάδας ή ενός δικτύου.
• Δέσμευση της διοίκησης και των έμπειρων εκπαιδευτικών.
• Προσδιορισμός των κοινών προτεραιοτήτων για τη βελτίωση του αισθήματος ταύτισης και συνεργασίας, κατά περίπτωση.
• Εξωτερική παροχή συμβουλών με αξιοπιστία και δέσμευση για τη βελτίωση των σχολείων.
• Εμπιστοσύνη και στήριξη από τις τοπικές αρχές για την συνεργατική προσέγγιση.

Τίτλος: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Στόχος: Σε αυτή τη δραστηριότητα προτείνουμε να αναπτύξουν οι εκπαιδευτικοί μία δραστηριότητα όπου θα εφαρμοστεί ή συνδιδασκαλία. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συμφωνήσουν με έναν άλλο συνάδελφο για μια κοινή ομάδα εργασίας σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή ένα εργαστήριο ή να στήσουν μια δραστηριότητα αμοιβαίας παρατήρησης.

Οδηγίες: Για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης δραστηριότητας, προτείνεται οι εκπαιδευτικοί να εφαρμόσουν τα εργαλεία χρησιμοποιώντας το ακόλουθο σχήμα:

• Καταρτίζουμε έναν κατάλογο με τους στόχους και το σκεπτικό της συν-διδακτικής δραστηριότητας.
• Κάνουμε μια συμφωνία σχετικά με τη διάρκεια της συνεργασίας.
• Γράφουμε μια λεπτομερή περιγραφή για τις συνεργατικές αρχές που διέπουν την δραστηριότητα ή την παρατήρηση, ανάλογα με τον τρόπο που θα συμφωνηθεί να ακολουθηθεί (Ρόλοι των εκπαιδευτικών, κανόνες, επικοινωνία ..)
• Συμφωνούμε τα κριτήρια αξιολόγησης για τα αποτελέσματα που θα έχουν παραχθεί.
• Αξιολογούμε τα αποτελέσματα. (Πρώτα ατομικά και μετά από κοινού σύγκριση).

Υλικά:

• Περιβάλλον μάθησης
• Ημερολόγιο (επεξεργαζόμαστε καθημερινές αναφορές και δεδομένα της συνεργασίας)

Στο Garstang, έναν προνηπιακό σταθμό, η διευθύντρια άρχισε να μοιράζεται το όραμά της για τη βελτίωση των σχέσεων στο σχολείο. Η διευθύντρια, Sandra, προσπάθησε να πείσει την ομάδα της για την αναγκαιότητα παροχής υψηλής ποιότητας διδασκαλίας, με δραστηριότητες, όπως η δυνατότητα της μάθησης μέσα από το παιχνίδι. Μέσα από κοινή αξιολόγηση, η ομάδα διαπίστωσε ότι ο πιο βιώσιμος και αποδοτικός τρόπος για να βελτιώσει τη διδασκαλία της και την επίδραση της στη μάθηση των παιδιών ήταν να βελτιώσει το δικό της επίπεδο παιδαγωγικών δεξιοτήτων και γνώσεων.

Αυτό επετεύχθη με μια διττή προσέγγιση: συνεχή εκπαίδευση και επαγγελματική εξέλιξη του προσωπικού, μέσω επισκέψεων σε άλλες εγκαταστάσεις και σχολεία προκειμένου να διδαχθούν για να μάθουν από άλλους διακεκριμένους επαγγελματίες / εκπαιδευτικούς / συναδέλφους. Το προσωπικό οικειοθελώς δεσμεύτηκε πρόθυμα τόσο για το σημαντικό προσωπικό κόστος όσο και για την χρηματοδότηση, το χρόνο και την ενέργεια. Πέντε από την ομάδα έχουν λάβει πλέον Πτυχίο Εισαγωγικών – Πρώτων Ετών και δύο έχουν λάβει επίσης πιστοποίηση Επαγγελματίας Εισαγωγικών – Πρώτων Ετών. Όλο το προσωπικό παρακολούθησε τα μαθήματα, που κάλυπταν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για τα πρώτα χρόνια της διδασκαλίας. Επιπλέον, όταν ήταν δυνατόν, το προσωπικό παρακολουθούσε μαζί εκπαιδευτικά σεμινάρια, ακόμα και τα Σαββατοκύριακα, καθώς η εμπειρία έχει δείξει ότι αυτό τους βοηθά να προβληματιστούν σχετικά με το τι κάνουν αποτελεσματικά, καθώς και να συζητήσουν τι θα μπορούσαν να βελτιώσουν στην πρακτική τους. Απλές αλλαγές βελτίωσαν πολύ σύντομα τη διαδικασία μάθησης των παιδιών, όπως για παράδειγμα: «εισαγωγή μίας ώρας για σνακ σε ένα καφέ που διοικούν τα παιδιά, συνεχές μάθηση ελεύθερης ροής και εισαγωγή παιχνιδιού σε όλα τα δωμάτια και έξω».

Η ύπαρξη συνηθειών – ρουτίνας είναι περισσότερο υποστηρικτική και δεν διακόπτει ούτε τη συγκέντρωση ούτε την εμπλοκή των παιδιών στην μάθηση». Επιτυγχάνεται καλύτερη ισορροπία δραστηριοτήτων που δημιουργήθηκαν από ενήλικες και παιδιά μαζί, με δραστηριότητες που συνδέονται σαφώς με τις ατομικές και ομαδικές δυνατότητες. Η ευελιξία εξασφαλίζει ότι όλο το προσωπικό έχει χρόνο για να ηγηθεί της ομάδας εργασίας και να αξιολογήσει, σχεδιάσει και προετοιμάσει τις δραστηριότητες και τα αναγκαία μέσα.

Ερωτήσεις για προβληματισμό:

• Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που έκαναν επιτυχημένο αυτό το έργο;
• Τι αντίκτυπο είχε στους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς και πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτό;
• Πώς άλλαξε η ισορροπία των διαδικασιών μάθησης κατά τη διάρκεια του έργου;
• Θεωρείτε την αύξηση της ενασχόλησης των μαθητών ως μια χρήσιμη προσέγγιση;Γιατί/Γιατί όχι;