Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και η πτωχή επίδοση των μαθητών, φαίνεται να αποτελούν σημαντικά ζητήματα εντός πολλών κρατών μελών της ΕΕ, τόσο σημαντικά, ώστε βρίσκονται ακόμη και στους στόχους Ευρώπη 2020. Η Ευρωπαϊκή Ένωση καθορίζει τα άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο ως «άτομα ηλικίας 18-24 ετών που έχουν ολοκληρώσει μόνο την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή και μικρότερη βαθμίδα και δεν βρίσκονται πλέον σε προγράμματα εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο είναι επομένως, όσοι έχουν ακολουθήσει μόνο προσχολική, πρωτοβάθμια, κατώτερη δευτεροβάθμια ή σύντομη ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση λιγότερο από 2 χρόνια.

Ειδικότερα, το 14% περίπου του συνόλου των μαθητών εντός της ΕΕ εγκαταλείπουν το σχολείο κάθε χρόνο. Τα αποτελέσματα της εγκατάλειψης του σχολείου μπορεί να προκαλέσουν πολλά προβλήματα τόσο στους ίδιους τους μαθητές όσο και στην κοινότητα γενικότερα. Οι περισσότεροι από αυτούς τους μαθητές είναι πιο πιθανό να καταλήξουν άνεργοι, στα όρια της φτώχειας ή στο περιθώριο. Τον τελευταίο καιρό έχει επίσης παρατηρηθεί τον ένας αυξανόμενος αριθμός μαθητών που εγκαταλείπουν το σχολείο χωρίς περαιτέρω εκπαίδευση ή κατάρτιση. Η εγκατάλειψη είναι «η κορύφωση μιας σταδιακής διαδικασίας απεμπλοκής από το σχολείο (Curran Neild, 2010)». Η παραπάνω διαδικασία χρειάζεται χρόνο και μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να είναι εμφανή τα αποτελέσματα. Τονίζεται επομένως η σημασία της ανάπτυξης στρατηγικών πρόληψης διαρροής που θα επιλύσει τη διαδικασία απεμπλοκής του μαθητή όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Ακόμα και όταν τα μικρά παιδιά μπορεί να είναι ακόμη πολύ μακριά από την προαναφερόμενη ηλικιακή ομάδα, ο ακρογωνιαίος λίθος της μετέπειτα απόδοσής τους, καθώς και της στάσης τους απέναντι στη μάθηση έχει ήδη σχηματιστεί σε αυτά τα νεαρά χρόνια.

Οι λόγοι για τη σχολική απεμπλοκή και την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου είναι πολλοί και συνήθως αλληλοσυνδέονται, μπορούν όμως να ταξινομηθούν όπως παρακάτω:

1) Κίνητρο:

• Άρνηση για κατάρτιση/σχολείο
• Ανία
• Μέθοδοι διδασκαλίας
• Έλλειψη μελλοντικών προοπτικών
• Υψηλό ποσοστό απουσίας

2) Λόγοι υγείας:

• Λόγοι που σχετίζονται με τη ψυχολογία ή νοητική κατάσταση.
• Λόγοι που σχετίζονται με τη σωματική υγεία

3) Προσωπικοί λόγοι:

• Γονείς/οικογένεια
• Φίλοι
• Δραστηριότητες διασκέδασης
• Απώλεια/ατύχημα (γονιού, φίλου, συντρόφου, μέλους της οικογένειας)

4) Κοινωνική συμπεριφορά:

• Συγκρούσεις με δασκάλους/συμμαθητές

5) Υπερβολικές απαιτήσεις/καθόλου προκλήσεις:

• Υπερβολική απαίτηση
• Μη ύπαρξη προκλήσεων

Προτάσεις για ποικίλες δραστηριότητες:

Μια ιδέα θα ήταν να συζητηθούν θέματα με έναν τρόπο όπου τα παιδιά θα ρωτούνται σχετικά τη γνώμη τους για το σχολείο και τις ιδέες τους για τη βελτίωση της σχολικής ζωής.
Κατά τη διάρκεια του μαθήματος θα ήταν ίσως σκόπιμο να παρακολουθήσετε μια ταινία ή να ακούσετε ένα τραγούδι το οποίο παρουσιάζει το θέμα της εγκατάλειψης του σχολείου ή το σχολείο γενικότερα. Στη συνέχεια μπορούν να γίνουν διαφορετικές ασκήσεις, όπως να απαντήσουν σε ερωτήσεις για την ταινία/τραγούδι /ακουστικό δράμα ή να αναπτύξουν σε ομαδική εργασία μια παρουσίαση της ταινίας / τραγουδιού / ακουστικού δράματος ή να δημιουργήσουν μια δική τους σχολική ιστορία.

Ακόμη και χωρίς τη συμβολή των οπτικοακουστικών μέσων, μπορεί να θέσετε στα παιδιά ερωτήσεις, προσαρμοσμένες στις τρέχουσες συνθήκες, όπως «Βρίσκετε το σχολείο ενδιαφέρον;», «Βρίσκετε το σχολείο χρήσιμο;», «Αισθάνεστε καλά στο σχολείο;», «Έχετε μερικές φορές προβλήματα με τους συμμαθητές σας;», «Αν θα περιγράφατε σχολείο σας με τρεις λέξεις, ποιες θα ήταν αυτές;» ή «Αν θα μπορούσατε να βελτιώσετε κάτι στο σχολείο σας, τι θα ήταν αυτό;»

Ανάλογα με τα αποτελέσματα, μπορεί να προκύψουν δυσκολίες που να αφορούν την ομαδικότητα, ζητήματα εκφοβισμού κ.λπ. και συνιστάται να λάβετε συγκεκριμένες ενέργειες γι’ αυτό. Παρακαλώ δείτε τις άλλες Ενότητες των ηλεκτρονικών μαθημάτων για περαιτέρω μελέτη σχετικά με αυτό.

Δραστηριότητες σαν την παραπάνω ίσως δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην προσχολική εκπαίδευση και ως εκ τούτου, μάλλον απευθύνεται σε παιδιά σχολικής ηλικίας.
Για παιδιά προσχολικής ηλικίας θα ήταν πιο κατάλληλο να μάθετε όλες αυτές τις πληροφορίες μέσω των γονέων.

Σημείωση

Η συζήτηση για τη σχολική απεμπλοκή και την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου είναι ένα ευαίσθητο θέμα, το οποίο μπορεί να προκληθεί από πολύ ευαίσθητους παράγοντες. Οι περισσότεροι από τους παράγοντες που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο πρέπει να αντιμετωπίζονται από ειδικούς, αλλά το να μιλάτε για τη σχολική ζωή σε γενικές γραμμές μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ξεκινήσετε.

O Ray είναι ένα παιδί ηλικίας πέντε ετών, ο οποίος είναι πολύ καλός στο σχολείο και έχει πολλούς φίλους στην τάξη του. Ο δάσκαλός του παρατηρεί όμως, όλο και περισσότερες απουσίες λόγω ασθένειας και αναγνωρίζει ότι ο Ray δεν επικεντρώνεται στην τάξη και προτιμά να ξοδεύει το χρόνο του μόνος κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων. Επιπλέον, οι γονείς του Ray επικοινώνησαν με τον δάσκαλο, καθώς συνειδητοποίησαν ότι Ray δηλώνει πάντα πως είναι άρρωστος, ώστε να μην πάει στο σχολείο. Έχουν ήδη επαφή με διάφορους γιατρούς, αλλά ο γιατρός δεν έχει καμία εξήγηση για την συμπεριφορά του Ray, λέγοντας πως σωματικά είναι εντάξει.

Ερωτήσεις για προβληματισμό

1. Φανταστείτε ότι είστε ο δάσκαλος του Ray, τι θα κάνατε και γιατί;
2. Φανταστείτε ότι είστε ένας συνάδελφός του δασκάλου του Ray, τι θα κάνατε και γιατί; Ποια συμβουλή θα δίνατε προς υποστήριξη του συναδέλφου σας;